Altın Koza Film Festivali her sene olduğu gibi bu sene de dünya prömiyerlerini gerçekleştirmiş filmlerin ilk gösterimlerine ev sahipliği yapıyor. Sinemaseverlerin merakla beklediği ve yakından takip ettiği yönetmenlerin filmlerini izleyiciler ile buluşturan festivalde, çeşitli uluslar arası festivallerde dikkatleri üzerine toplamış ilk uzun metraj filmini çekmiş yönetmenlerin yapımları da yer alıyor. Festival’in en dikkat çekici gösterim bölümü olan “Cannes Seçkisi”nden Dardenne kardeşlerin Deux jours, une nuit (İki Gün, Bir Gece) ve Alice Rohrwacher’ın Le meraviglie (Mucizeler) filmi ile festival programının açılışını yapıyoruz.
Ekmeği emek harcayanlar mı kazanır? Her ne kadar yaşadığımız dünyaya oldukça uygunmuş gibi görünse de bu sorunun yanıtını olumlu bir şekilde vermek imkânsızdır. Dış dünyada kusur kuralı vardır ve dolayısıyla emek harcamayan kişi de ekmeğini kazanır; öyle ki hiç çalışmadan, pinekleyen kişi çalışandan daha fazla kazanır. Çok iyi biliyoruz ki bahsedilen dış dünyada her şey, onu elinde tutana aittir ve bu aitlik peşi sıra umursamazlık ilkesini de oluşturur.* Dardenne kardeşlerin “İki Gün, Bir Gece” filmi, pinekleyerek dünya nimetlerinden faydalanan patronun, çalışarak ekmeğini kazanmak isteyen işçilerine karşı sergilediği umursamazlık ilkesini gözler önüne sererken, işçiler arasındaki mecburiyetler ve kısmi umursamazlığa da derinlemesine değiniyor. Bu sorgulamanın eksenini tamamen ahlaki bir boyutta gerçekleştirmek yerine yaşam gailesinin dayattığı bireysel tutumlar üzerinden oluşturarak kendi söyleminde mesafesini korumayı da başarması yönetmenlerin tüm filmlerinden aşina olduğumuz başarıları. Ahlaki tutumu iyi ve kötü davranışın, doğru ve yanlışın oluşturduğundan hareketle bireyin karşısındakine karşı ahlaki tutumunun hangi doğru ve yanlışa göre hareket etmesi gerektiği sorgulamasını da tam olarak bu noktada yaptırmaya başlıyor film: Sandra’nın işten atılması ve alacakları prim arasında bir tercihe zorlananlar -patronun umursamazlık ilkesini sergilediğini burada net olarak görürüz- arkadaşı ve geçimini sağlamakla yükümlü olduklarına karşı bir ahlaki ikilemdeyken; aynı ikilemi var olan işini kaybetmek ile arkadaşlarına karşı kendini acındırmak ve onların huzurunu bozmak arasında kalan Sandra da yaşıyor. Arkadaşlarının Sandra’nın mücadelesine karşı sergiledikleri tutumu ise büyük oranda mecburiyetleri oluşturuyor fakat kimilerinin sergilemiş olduğu kısmi umursamazlık da es geçilmemeli. Son olarak, Dardenne kardeşler İki Gün, Bir Gece’de sadece işçilerin kendi istekleri dışında itildikleri bir tercih ikilemini sergilemekle yetinmeyip ufak dokunuşlar ile dayanışma ruhunun erdemliğini hatırlamaktan geri kalmıyorlar. Filmin tek uzak kalan noktası ise rasyonel bir meselenin aktarımında oyunculuklar nedeniyle anlatının uzlaşmayıp yapay bir sorun oluşturması.
Olgunlaşma dönemindeki bir çocuğun yetiştirilme tarzının kendi iç benliğinin dışında olana doğru gerçekleştirilmesinin çeşitli problemler doğurduğu yadsınamaz. Bu zorlama altında büyüyen çocuğun iç benlik istekleri ile yapmak zorunda oldukları arasında bocalaması psikolojik sorunlar doğurabileceği gibi almak istemediği -ki aynı zamanda kaldıramayacağı- sorumlulukları da kendisine yükler. Çeşitli nedenlerle kız çocuklarının erkek çocuğu gibi yetiştirilmesi, bahsettiğim nedenlerden dolayı onları hemcinslerinin yaşantısının ulaşılamaz bir hayal olduğu gerçeğine inandırır. Bu da doğal olarak kız çocuğunu olgunlaşma ve kadınlaşma sorunsalı ile baş başa bırakır. Alice Rohrwacher’ın “Mucizeler” filmi tam olarak bu tarz bir yetiştirme tarzının ve sonuçlarının neler olduğu üzerine anlatısını kurmuş bir film. Fakat bu anlatı içerisine kentleşme, çevrecilik, suç eğitimi, köy yaşantısına merakın yapaylığı gibi birçok konuyu dâhil etmesi ve gereksiz ayrıntı çekimleri ile dağıldıkça dağılıyor.
* Kierkegaard, Soren, Korku ve Titreme, Pinhan Yayıncılık
Kimya Mühendisliği mezunu. İnovasyon, Girişimcilik ve Yönetim bölümünde başladığı yüksek lisans eğitimini bırakarak Marmara Üniversitesi’nde sinema yüksek lisansına başladı. Çeşitli film festivallerinde görev almasının yanı sıra İnönü Üniversitesi Kısa Film Festivali’nin yürütmesini yaptı. Cineritüel sitesinin kurucusu ve yazarı.
