Denizlerde, okyanuslarda veya nehirlerde, tek mekân veya ana mekân olarak bir deniz taşıtının seçildiği 25 filmi sizler için derledik. Sizler de fark edeceksiniz ki; sularda geçen filmlere çoğunlukla edebiyat eserleri veya gerçek olaylar kaynaklık ederken, macera ve gerilim türlerinde örnekler ortaya çıkıyor. Bu 25 filmi izledikten sonra denizcilik ve deniz araçları hakkında hatırı sayılır bir bilgiye sahip olmak mümkün.
Bronenosets Potemkin / Potemkin Zırhlısı (1925) – Sergei M. Eisenstein
Potemkin Savaş Gemisi
1905 yılında Karadeniz'de yol alan Potemkin isimli savaş gemisinde mürettebata dayatılan yaşam şartları ve özellikle çürümüş yiyecekleri yemeye zorlanmaları sebebiyle haklarını aramak isterler. Ancak Çarlık rejiminin subaylarının tavrı ve layık gördüğü muamele daha da sertleşince ayaklanma başlatırlar. Bütün mürettebatı güvertede toplayan subaylar silah zoruyla isyanı bastırmak ve hatta karşı gelenleri ölümle cezalandırmak isterler. Birlikte hareket ederek gemiyi ele geçiren mürettebat, kaybettikleri denizcinin yasını tutmak için Odessa şehrine gelecek ve onların yasına ortak olmak isteyen halkla birlikte bir kez daha Çarlık askerlerinin hedefi olacaklardır. Potemkin Zırhlısı, propaganda niteliğindeki içeriğine rağmen kurgu alanındaki yadsınamaz öncülüğüyle sinema tarihinin temel filmlerinden birisidir.
The Sea Wolf / Deniz Kurdu (1941) – Michael Curtiz
Ghost Av Teknesi
Jack London’un 1904 tarihli ve aynı isimli psikolojik macera türündeki romanının beşinci sinema uyarlaması olan filmde polisten kaçan George Leach ve cezaevinden kaçan Ruth Brewster, acımasız kaptan ‘Wolf’ Larsen’in Hayalet isimli gemisine sığınır. Gemide ayrıca idealist bir yazar olan Humphrey Van Weyden bulunmaktadır. Giderek vicdansız ve kötü yüzünü göstermeye başlayan ve kendi kurallarını dikte eden Larsen, sığınmacıları gemisinde çalışmaya zorlar. Kanundan kaçanlar bu kez cehenneme düşmüştür.
Lifeboat / Yaşamak İstiyoruz (1944) – Alfred Hitchcock
Filika
2. Dünya Savaşı sırasında Atlantik Okyanusu’nda bir gemi, bir Alman denizaltı tarafından batırılmıştır. Sağ kurtulabilen küçük bir grup kendilerini tahliye sandalına atar. Sandaldakilere bir Alman asker de katılınca huzursuz edici yaşam mücadelesi başlar. Alfred Hitchcock, filmin öyküsünü John Steinbeck’e yazdırmıştır. Ancak nihai senaryoda gizli ırkçılık olduğunu düşünen Steinbeck, adının jeneriklerden çıkarılmasını istemiştir.
The African Queen / Afrika Kraliçesi (1951) – John Huston
Buharlı Tekne
C. S. Forester'ın romanından uyarlanan film 1914 yılında geçmektedir. Doğu Afrika'da bir köyde İngiliz vatandaşı olan Rose Sayer misyoner olarak hizmet vermekte, Kanadalı kaptan Charlie Allnut ise 30 yıllık buharlı teknesiyle Ulanga Nehri boyunca köylere malzeme taşımaktadır. İngilizler ve Almanlar arasında savaş başlayınca Almanların kontrol ettiği bu bölgeden ayrılmak zorunda kalırlar. Charlie'nin Afrika Kraliçesi adını verdiği külüstür tekneyle nehir yoluyla Kenya'ya varmak için yola çıkan ikili nehir şartları ve Alman botları ile mücadele ederken birbirine zıt kişilikleri sebebiyle bu kolay bir yolculuk olmayacaktır.
Moby Dick / Deniz Ejderi (1956) – John Huston
Pequod Balina Gemisi
Herman Melville'in 1851 tarihli ünlü romanından 2012'de kaybettiğimiz bir başka yazar Ray Bradbury tarafından senaryolaştırılmıştır. Daha önce karşılaştığı ve yakalamaya çalışırken ölümden döndüğü büyük beyaz balina Moby Dick'in peşine tekrar düşen Kaptan Ahab'ın yeni mürettebatı ve Pequod isimli balina gemisiyle çıktığı intikam avı mürettebat içindeki İsmail'in gözünden anlatılır.
The Old Man And The Sea / İhtiyar Adam Ve Deniz (1958) – John Sturges
Kayık
84 gündür denizden eli boş dönen ihtiyar balıkçının o gün oltasına çok büyük bir kılıç balığı takılır. Öyle büyüktür ki onu sandalına çekmek şöyle dursun, balık onu açıklara sürüklemektedir. Ancak gururlu ve sabırlı balıkçı avından vazgeçmeyecek, günler ve miller sürecek bu mücadeleye devam edecektir. Ernest Hemingway'in öyküsünden uyarlanan film, bir balık avı serüvenini yaşlı bir erkeğin iç dünyasını sergileyebilmek ve onun yaşama tutunmak için azmini ve rekabet güdüsünü kaybetmeme gereksinimini örneklendirebilmek için kullanır.
Mutiny On The Bounty / Denizde İsyan (1962) – Lewis Milestone
HMS Bounty Silahlı Ticaret Gemisi
1932 tarihli Charles Nordhoff ve James Norman Hall tarafından yazılan roman 1789'da yaşanan ve Hint adalarından meyve ve bitki tohumları taşınması amacıyla Kraliyet Donanması tarafından satın alınan HMS Bounty isimli silahlı ticari gemide, Teğmen William Bligh'e karşı Fletcher Christian önderliğinde başlatılan isyanı konu edinir. Tahiti'ye ekmekağacı meyvesi tohumları ekmek için yapılan yolculukta Kaptan William Bligh'in karar ve uygulamaları ikinci kaptan Fletcher Christian ile mürettebatı bezdirince dönüş yolunda isyan başlayacaktır.
Nóz W Wodzie / Knife In The Water / Sudaki Bıçak (1962) – Roman Polanski
Yelkenli Tekne
Polanski’nin bu ilk uzun metrajlı filminde Andrzej ve Krystyna, yol ortasında otostop yapan bir genci arabalarına alırlar. Gölde yelkenli turu yapmaya giden çift, genç adamı da davet eder. Yelkenliler hakkında çok fazla bilgisi olmayan genç teklifi kabul ederken, Andrzej de ona öğretmeye heveslidir. Yolculuk boyu genç adam ile orta yaşlı Andrzej arasında tartışmalar, krizler hatta kavgalar yaşanacak, Krystyna’nın cinsel cazibesi ikisi üzerinde etkisini hissettirecektir.
The Poseidon Adventure / Poseydon Macerası (1972) – Ronald Neame
Trans-Atlantik Okyanus Gemisi
S.S. Poseidon isimli bir eski bir Trans-Atlantik, son yolculuğu sırasında Akdeniz’den geçmektedir. Denizin altındaki deprem yüzünden yüksek dalgalarla mücadele etmek durumunda kalır. Kaptanın uyarısına rağmen gemi sahibinin tam gaz gitmekte ısrar etmesiyle gemi alabora olur. Panik içindeki yolcular su yüzeyine çıkıp kurtarılmayı ümit etmektedirler. Film, Paul Gallico’nun 1969 tarihli aynı isimli romanından uyarlanmıştır.
Das Boot / Mukaddes Vazife (1981) – Wolfgang Petersen
Tip VII U-Bot Denizaltı
2. Dünya Savaşı sırasında görev yapan U–96 Alman denizaltısı, 5 gemilik bir filoyla karşılaşınca savunmasız kalır. Dibe dalarak kaçmaya çalışınca denizaltının basınca dayanıklılığı konusunda limitleri zorlamak durumunda kalırlar. Bu olaydan sonra Cebelitarık Boğazı’nda bir kez daha fark edilip tekrar saldırıya uğrarlar. Bu kez hasar aldıklarından denizaltı dibe oturur ve onarılmaya çalışılır. Ancak hala yolculuk bitmemiştir. Lothar-Günther Buchheim’in romanında uyarlanan Das Boot, denizaltı ve savaş filmleri söz konusu olduğunda ilk akla gelenler arasında yer alır.
Fitzcarraldo (1982) – Werner Herzog
Buharlı Gemi
Werner Herzog & Klaus Kinski ikilisinin çılgınlıklarının bir başka örneği olan filmde, Perulu kauçuk patronu Carlos Fermin Fitzcarrald’ın karadan gemi yürütme efsanesi tekrar, hilesiz ve binbir zahmetle yeniden gerçekleştirilir. 1900’lerin başında Fitzcarraldo lakaplı bir opera aşığı Peru’da, ormanın içine opera binası yapma aşkıyla yeterli parayı biriktirebilmek için ticarete koyulur. Kauçuk üretecektir ancak bunun için gerekli olan kauçuk ağaçları Peru hükümeti tarafından başka şirketlere kiralandığından ulaşımı olmayan ormanlara girmek, bunun için de buharlı gemisini, Amazon nehrinin geçiş olmayan bir başka koluna taşımak zorundadır.
Waterworld / Su Dünyası (1995) – Kevin Reynolds
Yelkenli Trimaran
21. yüzyılda kutuptaki buzullar erimiştir ve deniz seviyesi tüm kıtaları su altında bırakacak kadar yükselmiştir. Hayatta kalanlar deniz araçlarında ilkel bir şekilde yaşamaya çabalamaktadır. Suların üzerine inşa ettikleri mini-şehirlerin en büyük korkusu yağmacılardır. Kevin Costner’ın oynadığı denizci ise şehirlere sığınmak yerine hala bir yerlerde var olduğuna inandığı kara parçasına ulaşmaya niyetlidir.
White Squall / Dostluk Denizi (1996) – Ridley Scott
Albatros Guleti
Charles Gieg Jr. ve Felix Sutton’ın The Last Voyage Of The Albatross ismiyle kitap haline getirdiği ve Kaptan Christopher ‘Skipper’ Sheldon’ın bir disiplin ve denizcilik okulu haline getirdiği Albatros isimli guletin son macerasını anlatan anılardan uyarlanmıştır. Ergenlik çağındaki çocuklar ile yapılan, uzun süreye ve geniş coğrafyaya yayılan deniz yolculuğu süresince kendilerini tanıma, görev bilinci ve sorumluluk kazandırma, işbirliği ve uyum edindirme gibi yetileri aşılayan bu deniz okulunda, ölümlerle sonuçlanacak bir hatalar zinciri sonrası aileler ve basın elbette bir suçlu arayacaktır.
Titanic / Titanik (1997) – James Cameron
Olimpik Sınıf Okyanus Gemisi
14 Nisan 1912 tarihinde bir buz dağına çarparak batan RMS Titanic’in öyküsünü arka plana alan James Cameron’un romantik filmi, Jack Dawson ve Rose DeWitt Bukater isimli iki yolcunun arasındaki ilişkiye odaklanır. İlk seferini yapmakta olan geminin batışı, 1500’den fazla insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuştur. Filmin çekilmesinde (başka film ve belgesellerinden de anlayacağımız üzere) James Cameron’un su altına ve batık gemilere olan ilgisi etkili olmuştur.
Gemide (1998) – Serdar Akar
Kum Kosteri
Bir gemide mürettebat olan Boksör, yiyecek almak için gittiği Laleli’den parayı çaldırdığı yalanıyla döner. Sinirlenen kaptan ve tüm personel derhal Laleli’ye giderek çalanları bulmak ve paralarını geri almak ister. Yalanını itiraf edemeyen Boksör, o an gözüne kestirdiği bir grubu işaret eder ve onlara saldırırlar. Boksör grupta yer alan yabancı bir kadını gizlice gemiye getirir ve onu gemide saklayıp tecavüz etmeyi planlamaktadır. Esrarın etkisinden dolayı olayları sonradan hatırlayan kaptanın kadını geri götürmek istemesine rağmen, suç işlendiği için korkan personel arasındaki çatışmalar ve suçu birbirine atma savaşı olayın daha da uzamasına sebebiyet verecektir.
The Perfect Storm / Kusursuz Fırtına (2000) – Wolfgang Petersen
Andrea Gail Balıkçı Teknesi
Andrea Gail isimli balıkçı teknesi son dönemde yeterince kazanç sağlayamamaktadır. Tekne sahibinin kirası ödendikten sonra kalan miktar mürettebatı memnun etmezken kaptan Billy Tyne ise bu durumu gurur meselesi yapmaktadır. Bu kez balık deposunu doldurmadan geri dönmemeye kararlı bir şekilde son yolculuğuna çıkan tekne, gidebileceği kadar uzağa giderek gerçekten de arzusunu yerine getirir. Fakat dönüş yolunda tarihin en büyük fırtınasına yakalanacak ve buz makineleri bozulduğu için balıkların bozulma ihtimaline karşın kazançlarından olmamak adına fırtınanın dinmesini beklememeyi tercih edecek ve fırtına ile mücadele etmeye karar vereceklerdir. Film, Sebastian Junger’in aynı isimli kitabında aktardığı gerçek olaylardan uyarlanmıştır.
Ghost Ship / Hayalet Gemi (2002) – Steve Beck
İtalyan Okyanus Yolcu Gemisi
40 yıldır kayıp olan İtalyan lüks yolcu gemisi Antonia Graza hakkında hayalet gemi dedikoduları vardır. Bir kurtarma römorkörü olan gemisiyle sahipsiz tekneleri bulup satmayı planlayan Kaptan Sean Murphy ve ekibi başıboş dolaşan bir gemi ihbarı ile yola çıktıklarında söz konusu hayalet gemi ile karşılaşırlar. Gemiye çıkarak kontrol etmeye başlayan ekip korku dolu anlar yaşayacaktır.
Master And Commander: The Far Side Of The World / Dünyanın Uzak Ucu (2003) – Peter Weir
HMS Surprise Savaş Gemisi
Napolyon tehdidi döneminde geçen film İngiliz kaptan Jack Aubrey yönetimindeki HMS Surprise isimli savaş gemisi ile Fransız savaş gemisi Acheron arasındaki mücadeleyi anlatır. Daha hızlı ve daha uzun menzilli toplara sahip olan Fransız gemisinin ilk saldırısından sise sığınarak kurtulan Kaptan Jack Aubrey, düşmanı alt etmek için avantaj yaratacak planlar yapmak zorundadır. Film Patrick O’Brian’ın 21 ayrı kitap halinde yazdığı The Aubrey-Maturin serisinin 1969 tarihli ilk romandan uyarlanmıştır.
Hwal / The Bow / Yay (2005) – Kim Ki-duk
Balıkçı Teknesi
60 yaşında bir adam, 6 yaşında himayesine aldığı bir kızla, bir balıkçı teknesinde yaşamaktadır. Kimseyle konuşmayan kız 16 yaşına gelmiştir ve 17. yaş gününde evlenmeyi beklemektedirler. Yaşlı adam balıkçılık yapmak isteyenlere kiraladığı teknesinde aynı zamanda falcılık da yapmaktadır. Elbette tekneye gelen gençlerin durumu merak etmelerini ve kızın ilgisini çekmelerini engelleyemediği gibi, kızın ailesi de hala onu aramaktadır.
Kon-Tiki (2012) – Joachim Rønning, Espen Sandberg
Sal
Gerçek olaydan aktarılan bu filmde Norveçli bilim insanı Thor Heyerdahl, Amerika kıtası keşfedilmeden önceki zamanlarda orada yaşayan insanların, Peru’dan Polinezya’ya sal üstünde geçtiklerini ve bunun okyanus akıntıları sayesinde gerçekleştiğini iddia etmektedir. Çalışmasını kitap olarak bastırmak isteyen Heyerdahl’dan kendilerine kanıt getirmesi istenince aynı çağın şartlarında aynı salı yaparak ve yine sadece aynı okyanus akıntısını kullanarak yolculuğu tekrar etmeye ve bunu filme almaya karar verir. 101 günlük yolculuğun sonunda tam da bahsettiği gibi Peru’dan çıktığı yolculukta sal onu Polinezya kıyılarına atacaktır. Ayrıca çektiği görüntülerden oluşturduğu belgesel film, 1950 yılında kendisine bir de Oscar kazandırır.
Life Of Pi / Pi’nin Yaşamı (2012) – Ang Lee
Filika
Yann Martel’in aynı isimli romanından uyarlanan filmde Hindistan’dan yola çıkan bir yük gemisinde Hintli bir çocuk olan Pi’nin hayvanat bahçesi işleten ailesi ve bu hayvanat bahçesine ait hayvanlar Kanada’ya doğru taşınmak üzere yola çıkarlar. Ancak Pasifik Okyanusu’nda gemi batar ve hayatta kalan Pi, bir cankurtaran filikasında Richard Parker adını verdikleri bir Bengal kaplanı ile yalnız başına kalır. Bir yandan okyanus şartlarıyla mücadele ederken bir yandan da hayatını koruması gereken kaplanla filikayı paylaşmak zorunda kalır.
All Is Lost / Sona Doğru (2013) – J.C. Chandor
Cal 39 Yelkenli Yat
Okyanusta yatıyla gezinti yapan bir denizci, uyurken yatının bir konteynere çarpmasıyla hem telsiz sistemini kaybeder hem de yatı hasar alır. Tecrübeleriyle yatını tamir etmeye ve yönünü bulmaya çabalasa da, okyanusun hiçliğinde fırtınalar ve dalgalarla savaşmak, hatta insanın doğa karşısındaki acizliğini yaşayarak ölüm kalım savaşı vermek zorunda kalacaktır. Robert Redford’un tek başına oynadığı film, telsizin çalışıp çalışmadığını denediği anlar haricinde hiç diyalog içermiyor.
Captain Phillips / Kaptan Phillips (2013) – Paul Greengrass
MV Maersk Alabama Yük Gemisi
2009 yılında gerçekleşen bir olaydan uyarlanan filmde MV Maersk Alabama isimli Amerikan yük gemisi, Umman’dan Kenya’ya doğru gitmekteyken Somalili korsanlar tarafından ele geçirilir. Geminin rehin alınan kaptanı Richard Phillips, kendisini ve gemisini kurtarmak için tehlikeli bir sinir savaşı verecektir. Filme uyarlandığı kaynak ise Richard Phillips’in Stephan Talty desteğiyle yazdığı ve 2010 yılında yayınlanan kitabı A Captain’s Duty: Somali Pirates, Navy SEALs, and Dangerous Days at Sea.
Haemoo / Sea Fog (2014) – Shim Sung-bo
Balıkçı Teknesi
Aynı adlı tiyatro oyunundan uyarlanan film, 7 Ekim 2001’de yaşanan gerçek bir olayı anlatmaktadır. Yeteri kadar para kazanamayan bir balıkçı teknesinin kaptanı, kendisine teklif edilen Çin'den Kore'ye 30 göçmen kaçırma işini kabul eder. Fırtına ve dalgalar ile mücadele ederlerken sahil polislerinden de saklanmaya çalışırlar. Ancak işler plana göre gitmeyince kaptan, kaçakları balık deposuna gizlemek ister. Ne var ki, orası hayatta kalmak için hiç de elverişli bir alan değildir.
Sarmaşık (2015) – Tolga Karaçelik
Yük Gemisi
Yük almak için Mısır’a gitmekte olan bir gemi, armatörün iflasını açıklaması ve liman parasının ödenmemesi üzerine deniz hukuku gereği limana yanaştırılmayıp haciz işlemleri bitene kadar beklemek durumdadır. Kaptan ve beş gemicinin bekleyişi uzadıkça yiyeceklerin tükenmesi, alacakların birikmesi ve emir-komuta zincirinin bozulması ile gemideki atmosfer gün geçtikçe gerginleşir ve ilişkiler kontrolden çıkar.
İşletme ve Radyo-TV-Sinema mezunu. Eleştirel alanında aktif olmaya DVD+ dergisinin resmi forumunda moderatörlük yaparak başladı. İlk eleştirileri ise 2008 yılında Kanal D Home Video dergisinde yayınlandı. 2009’da Sinemaximum sitesinde, 2010’dan itibaren ise kişisel blogunda yazmaya devam ederken Aralık 2013’de Cineritüel’e katıldı. Antalya’da yaşamaktadır.
