Sinopsis
Jenny, mesleğinde hızla yükselme hırsıyla dolu, çalışkan, genç bir pratisyen hekimdir. Bir akşam, muayenehanesinin mesai saatinden sonra çalan kapısını açmaz. Ertesi gün ise polislerden akşam gelenin genç bir kız olduğunu ve kapıyı çalmasından bir süre sonra nehir kenarında ölü bulunduğunu öğrenir. Polisin, kızın kimliğini bir türlü teşhis edemediğini söylemesi üzerine Jenny’nin kariyer endişesinin yerini artık tek bir şey almıştır: Kızın kim olduğunu öğrenmek. Kızın isimsiz olarak gömülüp sonsuza dek unutulmaması için elinden geleni yapmaya kararlıdır.
JEAN-PIERRE ve LUC DARDENNE İLE SÖYLEŞİ
MEÇHUL KIZ, genç pratisyen Jenny’nin, isimsiz bir kızın ölümünü soruşturmasını konu alıyor. Film nasıl çıktı ortaya?
Luc Dardenne (LD): Soruşturma fikri, kariyerimizin başlangıcından beri aklımızda olan bir şeydi. Yıllardır üzerine kafa yoruyorduk. Bir noktada, baş karakterin dedektif olmasını bile düşündük.
Jean-Pierre Dardenne (JPD): Ama bir tür filmi yapmak istemiyorduk. İkinci bir soruşturma hikayesi geliştirdik. Jenny, ölü bulunan ve hakkında hiçbir bilgi olmayan kızın adını öğrenmeyi takıntı haline getiriyor. Bir bakıma kendini sorumlu hissettiği bu ölümün nedenlerini de anlamaya çalışıyor.
LD: Jenny, yaptığı şeyi telafi etmek istiyor. Hissettiği suçluluk duygusunun hastalıklı ya da narsist bir yanı yok. Kızı içeri almadığı için suçlu hissediyor ve bu durum karşısında kayıtsız kalmıyor. Kendini zavallı gibi hissetmiyor veya kimseyi suçlamıyor. Ne konuştuğu insanlara ne de izleyiciye nutuk çekiyor. Hatta hikâye ilerledikçe neşeli bir karakteri olduğunu görüyoruz.
Jenny, hastalarıyla ilgileniyor, vücutlarını dinliyor. Bu yakın alakayı göstermek, sizin için ne kadar önemliydi?
LD: Karakterlerin baş dönmesi, karın ağrısı ve epileptik nöbetler gibi birçok psikomatik tepkileri var. İlk tepkiyi hep vücut verir. Her zaman kelimelere dökemediğimiz şeyleri “konuşur” ve ifade eder vücut. Jenny, hastalarının acılarını umursuyor ve meçhul kızı araştırırken onları da iyileştirmeye çalışıyor.
JPD: Jenny’nin soruşturmasını, insanların vücuduna gösterdiği ilgi üzerinden anlatmak istedik. Bir dedektife dönüşmeden, bir doktor olarak kalmasını istedik.
Doktorlarla görüştünüz mü?
LD: Yıllardır tanıdığımız bir doktor arkadaşımız, senaryo yazım sürecinde bize danışmanlık yaptı. Muayene sahnelerinde sete gelip yardım etti. Ayrıca, tanıştığımız doktorlardan duyduğumuz hikayeler şekillendirdi bazı sahneleri.
Filmin başında Jenny, stajyeri Julien’e “Duygularından daha güçlü olmalısın,” diyor. Sonrasında yaşananlar bu öneriyle bir nebze çelişiyor.
LD: Her doktor gibi Jenny de tıbbi bir teşhiste bulunması gerektiği zaman duygularına güvenmemeli. Ama hastalarıyla iletişime geçip onlara yardım ettiğinde ve hatta ölen kızın kimliğini keşfetmeye çalıştığında duyguları çok işine yarıyor.
Jenny de bir bakıma “meçhul bir kız”. Geçmişi ya da özel hayatı hakkında hiçbir şey bilmiyoruz.
JPD: O kısımlara yoğunlaşmamızın gerekli olmadığını düşündük. İşini yapabilmeyi evde oturmaya, varoşlarda pratisyenlik yapmayı geliri bol olan başka bir pozisyona tercih ediyor. Onun hakkında bilmeniz gereken başka bir şey yok. Senaryonun ilk versiyonlarında hayatı hakkında daha fazla bilgi vardı ama bunlar, anlatmak istediğimiz hikâyenin bir parçası gibi durmuyorlardı.
LD: Jenny, bir şekilde meçhul kızın tutsağı olmuş durumda. Doğa üstü bir tutsaklıktan ziyade ahlaki bir tutsaklık bu. Bu hal, soruşturmasını ve kararlarını etkiler hale geliyor. Bizim ilgimizi çeken asıl mesele buydu.
Jenny’nin hastaları, farklı derecelerde de olsa sosyal güvenceden yoksun olmak veya toplumun yozlaşmasının zararlarıyla uğraşmak gibi çağdaş sorunlarla yüz yüzeler…
LD: Bu karakterler, bugünün dünyasında yaşıyorlar. Toplumun şiddetli bir tecride uğramış kesminden geliyorlar. Ama birer “toplumsal vaka”ya dönüşmelerini istemedik. Jenny hastalarını ziyaret ettiğinde onları birer “vaka” olarak değil, bireyler olarak görüyor. Biz de öyle görüyoruz.
JPD: Filmlerimizde karakterlerimize asla tepeden bakmayız. Seyirciyle ilişkimizi karakterlerimizi acınası kılarak kurmuyoruz.
MEÇHUL KIZ, Belçika’nın Liége Bölgesi’ndeki Seraing’te geçiyor.
JPD: SÖZ’den beri tüm filmlerimizi orada çektik. Bir doktor ve bir soruşturma fikri dışında senaryoya dair hiçbir şey yokken bile filmi otoban ve Maas Nehri kenarında çekeceğimizi biliyorduk. Filmin mekânı, senaryodan önce ortaya çıkmış oldu.
LD: İlhamımız otobandı. Arabalar süratle ve durmaksızın oradan geçiyorlar. Tıpkı dünyanın seyrini sürdürmesi gibi, Jenny’nin küçük dünyasında olanların öneminden habersizce…
Önce BİSİKLETLİ ÇOCUK’ta Cécile de France ile sonra İKİ GÜN, BİR GECE’de Marion Cotillard ile ve şimdi de MEÇHUL KIZ’da Adéle Haenel ile çalıştınız.
LD: Adéle ile, SUZANNE’daki rolüyle ödül aldıktan sonra Paris’te buluştuk. Kısa bir sohbetten sonra onu doktorumuz olarak oynatmak istedik. Bedeninde, jestlerinde ve gülüşünde bizi çeken bir şey vardı.
JPD: Çekimlerden önce oyuncularımızla uzun uzun provalar yaparız. Bu film için okuma odaklı olmayan, hareketleri ve durumları değerlendirebileceğimiz mekânsal provalar yaptık. Bu kilit öneme sahip olan süreçte, Adéle her gün bizimleydi. Sorular soruyor ve yeni fikirlerle geliyordu. Aynı zaman spontane, tahmin edilemez ve uyumlu biriydi. Hiç düşünmediğimiz seçenekler üreten, zeki bir oyuncu.
ADÉLE HAENEL İLE SÖYLEŞİ
MEÇHUL KIZ’ın Dardenne Kareşler’i sizin için ne ifade ediyordu?
Çağdaş sinemadaki yerlerini sorgulayamayız. Onlarla tanışmadan önce tüm filmlerini izlememiştim ama SÖZ ve İKİ GÜN VE BİR GECE dahil izlediklerimin bende derin etkiler bırakan filmler oldu. Kariyerim boyunca sanat filmlerinde oynadım. Ama
Dardenne Kardeşler’in kim olduğunu düşünürsek, bana teklif yaptıklarında heyecandan dehşete kapılmıştım.
Senaryoyu okuduğunuzda tepkiniz ne oldu?
Hikâyenin basitliğinden ve derinliğinden etkilendim. Dardenneler’in filmleri anlatmak istedikleri konularda çok net. Doğrudan anlatmak istedikleri konuya ulaşıyorlar ve göz boyamakla uğraşmıyorlar. Senaryo aşamasından itibaren bu keskinliği ve orta yol bulma çabasından uzak duruşlarını hissediyorsunuz.
Karakteriniz Jenny’yi nasıl tanımlarsınız?
Kusursuz bir kahraman değil ve bu özelliğini seviyorum. Kişisel hayatı hakkında hemen hemen hiçbir şey bilmiyoruz. Bence film, Jenny’nin, yaşama, kendi özüne ve diğerlerine ulaşarak yeniden doğmasının hikayesi. Karşısındakiyle empati kurabilen bir dinleyici ve asla kimseye yüksekten bakmıyor.
Dardenneler’in yönetmenlik metotları karakterinizi canlandırmanıza nasıl yardımcı oldu?
Yönetmeninizle iyi bir iletişim kurduğunuzda çok fazla konuşmanıza gerek yoktur. Biz birbirimizi çok iyi anladık. Dardenneler, karakterlerin psikolojilerine eğilmekten çok, eylemlerini izlemeyi, onlara kulak vermeyi ve bedenlerini incelemeyi merkezlerine alıyor. Ben de küçük gibi görünen ama oldukça önemli olan ayrıntılara eğildim. Eldivenleri ellerine nasıl geçirirsin? İğneyi nasıl saplarsın? Bu şeyleri nasıl yapacağımla uğraşmaktan Jenny’nin duygularını düşünmeye vaktim olmadı. Performansım “görünmez” olmalıydı. Bunun dışındaki herhangi bir oyunculuk, bu role uygun düşmeyecekti.
Diğer Dardenne Kardeşler filmlerinde olduğu gibi MEÇHUL KIZ’da da anahtar, toplumsal arka plan.
Günümüzü yansıtan filmleri seviyorum. Karakterler, toplumsal konumlarının ve yaşam şartlarının fakındalar. Bu, hayatlarını nasıl sürdürdüklerini, kendilerine ve başkalarına ne kadar güvendiklerini ve sağlıklarını belirleyen bir şey oluyor. Günümüzde bazı sınıflar sinemada göz ardı edilmiş diyebileceğimiz kadar az temsil ediliyor. Dardenneler başta olmak üzere bazı yönetmenlerin bu duruma parmak basması oldukça önemli.
Dardenneler’in oyuncularıyla uzun provalar yaptıkları bilinir. Hazırlanma ve çekim süreçlerindeki deneyimleriniz nelerdi?
Sayısız tekrarlar alıp, oyuncuları perişan ettikleri sadece bir mit. Onlara oyunculuk yeteneklerinizi sunmanızı istemiyorlar. Ben her şeyin çok çabuk ilerlediğini düşünüyorum mesela. Çekimlerden önce bir aylık hazırlık sürecimiz vardı. Tüm oyuncu ekibi bir araya geldi. Bu sayede ekranda çok görünmeyecek olanlar da kendilerini bizden biri gibi görebildiler.
Bu aşamada başka neler oluyor?
Yönetmenler, provalarda yoğun bir şekilde oyuncuların nasıl hareket ettiğine, karakterlerinin karşı karşıya kaldığı durumlara ve kamerayı oynattıkları yöne ağırlık verdiler. Asıl yönetim metotlarını burada oluşturdular. Bir sorun yaşandığında çözümünü bularak, bu sorunla sette uğraşmaktan kurtulmuş oluyorlardı. Hazırlık sürecinde endişelerimden kurtuldum. Tabii yine de belli bir miktar baskı hissediyorsunuz…
Doktor rolünü oynamak, özel bir yetenek gerektiriyor mu?
Hazırlık boyunca, Doktor Martine bana danışmanlık yaptı. Bazı süreçleri nasıl uygulamak gerektiği ve hastalarla nasıl iletişim kurmam gerektiğini öğretti. Ama herhangi bir sihirli formül yok.
Bu deneyimden size neler kalacağını düşünüyorsunuz?
Dardenneler ile sezgilerimin dışına adım attım ki bu, benim için önemli bir deneyimdi. Öfkemin ötesinde bir şeyler gördüler bende.
MEÇHUL KIZ ile Cannes Film Festivali’nde yarışmada yer alan bir filmde başrol oynamış oldunuz…
Cannes Film Festivali, belli birtakım filmlerin yıldızını parlatıyor. Bu, o filmler için önemli bir fırsat. Ama kişisel nedenlerden ziyade filmin kendisi için gururluyum. Film, Cannes’da olmasaydı hissettiğim gururda azalma olmazdı.
