Sinema tarihi telif hakları, fikir hırsızlıkları ve özgünlük tartışmalarıyla dolu. İlkler ve esinlenmeler her daim konuşuldu, tartışıldı ve bundan sonra da tartışma devam edecek gibi. Zeki Demirkubuz’un “Kor” filmi fikrinin Nuri Bilge Ceylan tarafından “Üç Maymun” olarak çekilmesi ama aslında orijinal fikrin Yılmaz Güney’in Baba filmine dayanması gibi uyarlamalar, esinlenmeler ve fikir hırsızlıkları hep gündemde olacaktır. Telif hakkı yasası da gündemdeyken bir filmin fikrinin orijinal olsun ya da olmasın filmin senaryosunun ya da yönetmenliğinin bir parçası olup olmadığı da muammadır. Sonuçta iyi bir fikirden kötü bir film kötü bir fikirden iyi bir film de çıkabilir.
Fikir hırsızlığıyla ilgili onca anekdot içinde en tuhaf olanı da Charlie Chaplin ve Orson Welles arasında geçen, mahkemeye kadar sirayet etmiş olan olaydır. Olayın tanığı da sinemanın bir başka büyük ismi Billy Wilder’dır. Billy Wilder’in aktardığına göre Charlie Chaplin’in Monsieur Verdoux (Mösyö Verdoux) filminin fikri Orson Welles’ten çıkmıştı: “Bir akşam yemeği esnasında Welles, Chaplin’e kadın katili Landru’nun öyküsünden bahsederek başrolünde Chaplin’in oynayacağı bir yarı belgesel yapmaktan söz etti. Birkaç gün sonra Chaplin Welles’i arayarak iyice düşündüğünü ve Landru üzerine bir komedi yapmaya karar verdiğini söyledi. Olay büyüdü, araya avukatlar girdi. Welles fikrin kendisine ait olduğunu Chaplin ise bu ünlü kadın katilinin öyküsünün herkes tarafından bilindiğini ve üzerinde hak iddia edilemeyeceğini söylüyordu. Sonunda filmin jeneriğinde Orson Welles’in isminin ‘’Orson Welles’in fikrinden uyarlanmıştır’’ şeklinde kullanılmasına karar verildi. Film bittiğinde ilk gösterimden hemen önce Chaplin, Orson Welles’in ismini bobinin üzerinden kendi tırnaklarıyla kazıdı. İlk gösterimde kazınan bölüm farkediliyordu. Hemen sonra Orson Welles dava açtı ve jeneriğe ismini zorla yazdırttı.”
Kaynak: Öktem Başol, Senaryo Kitabı, İthaki Yayınları
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunu. Marmara Üniversitesi iletişim Fakültesi’nde Sinema yüksek lisansını tamamladı. Sinema Kafası’nda başladığı film eleştirilerine Cineritüel sitesinin yanı sıra Dipnot Dergisi’nde film eleştirileri ve makalelerini yayınlayarak devam ediyor.
