Antik Roma’da, İmparator Vespasion tarafından başlatılan ve oğlu Titus’un bitirdiği 50 bin kişilik Colosseum’un açılışında 100 gün ve gece süren oyunlar düzenlendi. 5 bin hayvan ve yüzlerce insan bu oyunlarda kurban edildi. Kölelere kahraman olma fırsatı vaat eden bu oyunlar günümüzde vahşet olarak tanımlanıyor. Arenaların ortasında vahşet dövüşü yapanları güdüleyen itki hayatta kalma çabası; peki, izleyenlerin bu vahşete seyirci kalmasını sağlayan duygu nedir? Kana susamış kadın ve erkeklerin boks ringinin kenarında, birinin yerden kalkamayacak kadar dayak yemesini izlemesini arenalarda ölüm dövüşü izlemekten ayıran farkı da çok algılayamıyorum. Belki oturma düzeni Antik Roma’da olduğu gibi toplumsal sınıflara göre ayarlanmamış ancak seyircilerin şımarık ve acımasız istekleri “sınırlandırılmış” da olsa aynı. Robert Wise’in İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nden beslenen spor draması The Set-Up (Demir Yumruk) bana atmosfer açısından Colosseum’daki oyunları anımsatıyor. Kötü havalandırmalı, sigara dumanına bürünmüş, izbe ve önemsiz arenada var olma mücadelesi veren boksörlerin gladyatörlerden farkları olduğunu düşünmüyorum. Hatta aynı kahramanlık mitleriyle kandırıldığını da söyleyebiliriz.
35 yaşında olan boksör Bill “Stoker” Thompson hala ringlerde mücadele etmeye devam etmektedir. Karısı Julie ise boksu bırakması için baskı yapmaktadır. Stoker’ın amacı genç boksör Nelson’ı yenerek unvan maçına yükselmektir. Böylece kazanacağı para ile büfe açabilecek ve kendi yerine yetenekli bir genç boksör yetiştirebilecektir. Menajeri Tiny ise Stoker’ın devrinin bittiğini düşünüp ondan habersiz maçı kumarbaz Little Boy’a satar.
The Set-Up’ın açılış sekansında, zil çalıp dövüş başladığında, izleyiciler ekranda dövüşenlerin yüzlerini görmezler. Buna karşılık Robert Wise’ın sabit kamerasında seyircilerin yüzlerindeki hırs ve vahşeti, ellerinde salladıkları paraları görürüz. İsimsiz dövüşçülerden biri düşüp diğeri kazandığında bile yüzlerini göremeyiz, kadrajda yine zafer kazanmış seyirciler vardır. Antik Roma’daki gibi önemli olan sistemin işleyişidir, bu açıdan dövüşen kişilerin kimlikleri önemsizdir. Diğer taraftan Stoker’ın sıradan takım elbisesi ve pespaye çantası ile mekâna girmesi, sanki herhangi bir işyerine giriyor izlenimi yaratır. Oysaki girdiği şiddet içeren ve kurallarını tam da bilemediği bir dünyadır. Nelson karşısında alacağı iki sonuçta kendisi için trajik bir sonun başlangıcı olacaktır. Ringde kaybetmesi ya da kazanması arasında bir fark yoktur. Stoker’ın yarı özgür bir gladyatör (hayatını devam ettirmek için dövüşmesi gerekmektedir) olarak girdiği arenada sisteme gösterdiği itaatsizlik bir hayvan gibi avlanmasına sebep olacaktır. Sistem, gladyatörün kahraman olmasına her zamanki gibi izin vermemiştir. Bu açıdan filmin sonunda Julie ile yaşanan kavuşma öyle buruktur ki mutlu sonu ancak arkalarındaki neonda yazan “Dreamland” yazısından destekle kabul ederiz.
Robert Wise’ın Joseph Moncure March’ın The Wild Party (Vahşi Parti) şiirinden senaryosunu uyarladığı, az ışıklı, siyah beyaz, gerçek zamanlı (1) çekilmiş kara filmi Demir Yumruk, ringlerden sokaklara hassasiyetle geçiş yapıyor. Sadece Stoker özelinde kısa bir öykü anlatmasına rağmen, hem spor dünyasının şike ve ahlaksızlık içeren iç dünyası hem de seyirci ve boksörlerin farklı dinamiklerle sporu algılamalarını betimlemeyi başarıyor. Bugün bile etkileyiciliğini yitirmeyen sinematografisi, Robert Wise’ın başta ringdeki sahneler olmak üzere üst düzey yönetmenlik becerisi, yakın planları ve detaylara gösterdiği özen (filmin açılışında Stoker’ın isminin yazılı olduğu afişi menajeri kibritini yakmak için çizer, Stoker maça çıkmadan kaybetmeye mahkumdur) ile The Set-Up, safkan bir sinema klasiği.
1) Filmin 72 dakikalık süresinde tüm olaylar gerçekleşmiştir. Robert Wise, filmin açılışında ve kapanışında, spor salonunun dışındaki alandaki saati izleyiciye gösterir.
İşletme ve Finans lisans mezunu, Sosyoloji öğrencisi. Kendi blogu ve DVD+ dergisi forumundan sonra sinema yazılarını yayınlamaya Sinemaximum sitesi ile başladı. Daha sonra yaklaşık 2 yıl Türkiye’nin ilk online sinema dergisi Sinemalife’da Düş Perdesi ve Ev Sineması bölümlerini yürüttü. Kanal D Home Video DVD dergisinde yazdı. Temmuz 2013’de Cineritüel ekibine katıldı. Philip Morris Ezd kanalında Planlama ve Analiz bölümünde çalışmaktadır.
