Loveless (2017): Evrensel Sevgisizlik

Andrey Zvyagintsev, 5. uzun metrajlı filmi olan Loveless (Sevgisiz) ile bizleri yine alıp soğuğunu iliklerimize kadar hissettiğimiz Rusya’nın banliyölerinden birine sürüklüyor. Film, parçalanmış bir ailenin sevgisiz çocuğunu konu alırken aynı zamanda Rus toplumunun modernlik anlayışını, teknolojinin geldiği son durumda küreselleşmenin zirvesinde olmamız beklenirken aslında hepimizin iletişim kurmak için dahi telefonlardan başımızı kaldıramayacak kadar ‘meşgul’ olduğumuzu, meşgul olmaktan da öte aslında hepimizin kendi içinde yok olacak kadar kaybolduğunu ve kimsenin bulunmak için bir çaba harcamadığını da paralel olarak hikayeye ekliyor. Ayrıca toplumun güvenliğini sağlamakla görevli olan kurumların işini kendi elleriyle gönüllü sivil toplum örgütlerine pasladığı, insanların savaş, ölüm gibi olayları yemekleri bitinceye kadar umursadığı toplumların, yani aslında genel olarak Rusya’nın dışına da çıkıp, geldiği son hali de etkili bir şekilde eleştiriyor.

Sevgisiz, güzellik salonu sahibi Zhenya ve kurumsal bir şirkette çalışan kocası Boris’in şiddetli kavgaları ile başlıyor. Kavga sebepleri ise ayrıldıklarında 12 yaşındaki çocukları Anton’un kimde kalacağı davası. İkisi de çocuğu istemiyor ve bu konuyu o kadar soğukkanlı bir şekilde tartışıyorlar ki, izleyici, acaba kendi çocuklarından değil de başka bir şeyden bahsediyorlar da ben mi kaçırdım kafa karışıklığını yaşarken filmin en vurucu sahnelerinden biri geliyor: Zhenya ve Boris hala tartışırlarken Zhenya tuvalete giriyor ve bu tek plan çekimde konuşulanların hepsini gözyaşları içinde dinleyen Anton’u görüyoruz. Film ilerlerken karakterlerin evliliklerinden bağımsız ilişkilerinde ne kadar sevgi dolu ve anlayışlı olduğunun çokça kez altı çiziliyor. Sanırım tek sorun 12 yaşındaki çocuklarında diye düşünecekken, Zhenya’nın annesi ile olan ilişkisini görüyoruz. Aynı oranda nefret dolu ve tahammülsüz, anne-kızdan çok kanlı iki düşman gibiler. Yani sorun yetiştirilme tarzından mı geliyor, Anton büyüyüp baba olmaya karar verirse o da çocuğuna aynı ailesinin ona davrandığı gibi mi davranacak? Sanmıyorum, fakat bu da yönetmenin seyircinin düşünmesi için altını çizdiği başka bir konu. Aynı zamanda ana hikayeye paralel olarak giden televizyon haberlerinde sanki bir dış ses karakterlerin ve izleyicinin kulağına ne kadar korkunç bir dünyada yaşıyor olduğumuzun altını çizmek istermiş gibi sürekli savaş, ölüm, felaket haberleri veriyor. Bu durumda da Zvyagintsev’in diğer filmleri gibi karakterlerin bu zombileşmişliklerinin sistemin bir sonucu olduğu çıkarımına da varabiliriz.

Çocukları kaybolmadan önce de sonra da Zhenya ve Boris için bu dış seslerin bir önemi yok. Bunun nedeni ya olayları artık dert edemeyecek kadar içselleştirmeleri ya da gerçekten ilgilerini çekmemesi. Belki de seyirci, çocukları kaybolan bu iki insandan, özellikle filmin en can alıcı ve dramatik kısmı olan morg sahnesinden sonra, artık daha duyarlı olmalarını bekliyor fakat bu asla gerçekleşmiyor. Bunun en net örneği ise yıllar sonra Boris’in ikinci çocuğuna da aynı sevgisizlikte yaklaşması.

Loveless, barındırdığı imgelerin bariz olması nedeni ile çok fazla eleştiriye maruz kaldı. Özellikle, bazı taraflarca filmdeki sosyal medya düşkünlüğünün çok göze battığı söylendi. Çocuğunu istemediğini hatta sevmediğini söylerken bir anne aynı zamanda telefonunda oyun oynar mı? Televizyondaki savaş haberlerini spor yaparken ifadesiz bir şekilde ve soğukkanlılıkla izleyen insanlar için bile aşırı bir şey bu belki de. Ya da bu çok uç bir örnekse, yönetmen internet bağımlılığı eleştirisini, 127 dakikalık filmde telefonunu onlarca kez kontrol etmeden, gelen mesajları cevaplamadan duramayan insanlar için bu kadar barizleştirmiş olabilir.

2010's, Andrey Zvyagintsev, İlayda Bıyıklı, internet bağımlılığı, Loveless, sevgisiz, sosyal medya