“Çarlardan Yıldızlara Fantastik Rus Sineması” Pera Müzesi’nde

Pera Film, Seagull Films işbirliğiyle Rus sinemasının uzun soluklu fantastik bilimkurgu geleneğinin nadir filmlerini içeren “Çarlardan Yıldızlara: Fantastik Rus Sineması” programını 30 Ekim – 13 Aralık 2015 tarihleri arasında sinemaseverlerle buluşturuyor.

Pera Müzesi, bu ayki film programlarına Rus sineması ile devam ediyor. Robert Skotak, Dennis Bartok ve Alla Verlotsky’nin küratörlüğünü üstlendiği “Çarlardan Yıldızlara: Fantastik Rus Sineması” programı 30 Ekim Cuma günü, Jakov Protazanov’un, gezegenler arası seyahati konu edinen ve A.N. Tolstoy’un romanından uyarlanan ilk uzun metraj sessiz filmi Aelita, Mars Kraliçesi ile başlıyor.

Rus sineması, seksen yılı aşkın süredir bilimkurgu, folklorik fantezi ve absürdist mizahı kapsayan yaratıcı bir yönetmenlik geleneğine sahip birçok eğlenceli filme imza atıyor. Pavel Klushantsev’in Sovyet bilimkurgusunun meşhur ismi Aleksandr Kazantsev’in bir romanından esinlendiği Fırtına Gezegeni’yle devam eden “Çarlardan Yıldızlara: Fantastik Rus Sineması”nda Rusya’nın en çok sevilen filmlerinden biri olan Amfibi İnsan da yer alıyor. Rus sineması denince akla ilk gelen isimlerden Andrei Tarkovsky’in bugüne kadar yapılmış en derin ve etkili kült filmlerinden biri olan Solaris ve çok sevilen bir diğer eseri İz Sürücü de Pera Film’in yeni programındaki filmler arasında bulunuyor. Yönetmen Richard Viktorov’un, uzay gemisi Puşkin’in derin uzayda, cesetlerle dolu terk edilmiş bir gemi bulmasıyla başlayan öyküsünü konu alan Zor Yollarla Yıldızlara; Karen Shakhnazarov tarafından beyazperdeye kazandırılan ve Perestroyka döneminin en önemli filmlerinden biri olan Sıfır Kenti ile Alexei ve Fedorchenko’nun aya ilk ayak basan kişilerin Neil Armstrong ve Buzz Aldrin olmadığını anlatan sarsıcı film Aya İlk Basan da Pera Film’in “Çarlardan Yıldızlara: Fantastik Rus Sineması” seçkisi arasında izlenebilir.

Her gösterim indirimli müze giriş bileti (10 TL) ile izlenir. Pera Müzesi Dostları’na ücretsiz. Yerler sınırlıdır ve numaralı değildir. Rezervasyon alınmamaktadır. Biletler biletix’ten temin edilebilir.

Çarlardan Yıldızlara Fantastik Rus Sineması

FİLMLER

Aelita, Mars Kraliçesi
Aelita, Queen of Mars

Yönetmen / Jakov Protazanov
Oyuncular / Yuliya Solntseva, Igor Ilyinsky, Nikolai Tsereteli
Sovyetler Birliği / 1924, 120’, siyah-beyaz / sessiz

Gezegenler arası seyahat üzerinden ana olay örgüsünü kurgulayan ilk uzun metrajlı film Aelita, A. N. Tolstoy’un romanından uyarlandı. Zeki bir mühendis ve huysuz bir asker Kırmızı Gezegen’e yaptıkları yolculukta, orada insana benzeyen uysal canlıların yaşadığını ve gezegenin güzel Aelita’nın demir yumruğuyla yönetildiğini görürler. Bunun sonrasında ise olağanüstü bir kargaşa ortaya çıkar: Kahramanlarımız eve dönmeyi başarabilecekler midir? Filmin benzersiz set tasarımı Sovyet Konstrüktivizminin en canlı ve yaratıcı halini yansıtır.

Fırtına Gezegeni
Planet of Storms

Yönetmen / Pavel Klushantsev
Oyuncular / Vladimir Yemelyanov, Georgi Zhzhyonov, Gennadi Vernov
Sovyetler Birliği / 1961, 83’, renkli
Rusça; Türkçe altyazıyla

Sıkıcı bir kaynağı –Sovyet bilimkurgusunun meşhur ismi Aleksandr Kazantsev’in bir romanını – temel alan yönetmen Klushantsev Sovyet parti siyasetini yansıtan diyaloglara mükemmel efektlerle güç katıyor. Kozmonotlar Venüs’e varmaları sonrası azgın volkanlar ve çeşit çeşit tarih öncesi yaratıkla (en akılda kalanı gıdaklayan ve hızlı hareket eden bir pterodaktil) karşılaşırlar. Öte yandan, filmin yapımcıları bu filme yarı giyinik mağara kadınlarını eklemeyi unutmuşlardır. Bu ihmal, Tarih Öncesi Kadınların Gezegenine Yolculuk (Voyage to the Planet of Prehistoric Woman) (1968) adlı filmde hemen düzeltilmiştir: bunun sorumlusu gelecek vaat eden Peter Bogdanovich olacaktır.

Amfibi İnsan
The Amphibian Man

Yönetmen / G. Kazansky, V. Chebotaryov
Oyuncular / Vladimir Korenev, Anastasiya Vertinskaya, Mikhail Kozakov
Sovyetler Birliği / Soviet Union, 1961, 95’, renkli
Rusça; Türkçe altyazıyla

Bu film Rusya’nın en çok sevilen filmlerinden biridir (1962 yılında filme 62 milyon bilet satılmıştır ki bu bugünün Amerika’sında 520.000.000 dolarlık bir gişe gelirine denk gelir). Yakışıklı ve solungaçlı bir mutantın bu görece abartılı hikayesi tuhaf bir şekilde tasarlanmış bir sahil kıyısındaki kasabada inci avcıları, dolandırıcılar ve eski denizcilerin arasında geçiyor. 50’li yılların sonu 60’lı yılların başında çıkan Buzların Çözülüşü kitabının belki de en iyi ürünü sayılabilecek Amfibi İnsan gerçeküstü bir biçimde, Latin şarkı ve dans sahneleri, yüzünü siyaha boyamış Rus yıldızları ile dolup taşıyor: Gerçek olduğuna inanmak için görülmesi gerekiyor.

Solaris

Yönetmen / Andrei Tarkovsky
Oyuncular / Natalya Bondarchuk, Donatas Banionis, Jüri Järvet
Sovyetler Birliği / 1972, 169’, renkli, siyah-beyaz
Rusça; Türkçe altyazıyla

Şüphesiz bugüne kadar yapılmış en derin ve etkili “janr” filmlerinden biri olan bu Tarkovsky başyapıtı her adımda bilimkurgunun sınırlarını zorluyor. Yönetmen fütüristik manzaralar yaratmakla çok ilgilenmiyor (filmin tek şehir sahnesi günümüz Tokyo’sunda çekilmiş) ve karakterlerin çorak “ruh manzaralarına” odaklanıyor. Filmin Hollywood’da son dönemde yapılmış ve hakkını veren yeniden çekiminde eksik olan hazlar ise filmin finalinde aynalı odanın yarattığı duygusal ikilemler ve Eduard Artemiev’in hayranlık uyandıran (ve basit synthesizerlarla çalınan) bestesi.

İz Sürücü
Stalker

Yönetmen / Andrei Tarkovsky
Oyuncular / Alisa Freyndlikh, Aleksandr Kaydanovskiy, Anatoliy Solonitsyn
Sovyetler Birliği / 1979, 163’, renkli , siyah-beyaz
Rusça; Türkçe altyazıyla

Solaris her ne kadar Tarkovsky’nin fantastik olanla uğraşının zirvesi olarak kabul edilse de, İz Sürücü filminin da birçok savunucusu vardır. Tartışmaya açık şekilde Tarkovsky’nin en erişilebilir filmlerinden biri sayılan bu felsefi masal Sovyet bilimkurgu yazarları Arkady ve Boris Strugatsky’nin romanının ana hatlarını izliyor. Gizemli bir Bölgede dilekleri gerçek kılan bir oda olduğu söylenmektedir. İz Sürücü bir ücret karşılığı sizi askeri kontrol noktaları ve daha bilinmeyen tehlikeleri atlatarak oraya götürecektir. Bu az ve öz filmin izlerini açık şekilde 28 Gün Sonra (28 Days Later) gibi popüler apokaliptik filmlerde görmek mümkündür.

Zor Yollarla, Yıldızlara
To the Stars by Hard Ways

Yönetmen / Richard Viktorov
Oyuncular / Yelena Metyolkina, Vadim Ledogorov, Uldis Lieldidz
Sovyetler Birliği / 1981, 118’, renkli
Rusça; Türkçe altyazıyla

Daha önce hiçbir insanın gitmediği yerlere cesurca giden yıldız gemisi Puşkin, derin uzayda insana benzeyen canlıların çürüyen cesetleriyle dolu terk edilmiş bir gemi bulur. Fakat, mürettebatın bir üyesi hala hayattadır. Niya adlı gynoid (kadınsı canlı) artık ciddi bir çevre kirliliğine maruz kalan gezegeni Dessa’yı doğal güzelliğine kavuşturmak için dünyalıların yardımını ister. Özellikle ilk gençlik çağındaki kitle için çekilen ve bundan da utanmayan bu taşkın uzay macerası biyonik kadınlar, kozmik paralı askerler ve hiçbir zaman “Dikkat, Will Robinson” demeyecek, takım elbise içindeki en can sıkıcı robotu perdeye taşıyor. Bu film, SSCB’nin çöküşünden sonra Rus hipster’ları arasında kaçınılmaz olarak kült haline geldi. 2001 yılında, yönetmenin oğlunun gözetimi altında restore edildi ve neredeyse yok olmaktan kurtuldu.

Sıfır Kenti
Zero City

Yönetmen / Karen Shakhnazarov
Oyuncular /Leonid Filatov, Oleg Basilashvili, Vladimir Menshov
Sovyetler Birliği / 1988, 103’, renkli
Rusça; Türkçe altyazıyla

Perestroyka döneminin en önemli filmlerinden biri olan Sıfır Kenti, bölgede imal edilmiş bir havalandırma parçasının boyutunu değiştirmesi için elinde talimatlarla birlikte küçük bir kasabaya gelen Moskovalı mühendis Varakin’in hikayesini anlatıyor. Varakin, şirketin ofisine geldiğinde çıplak bir sekreter tarafından karşılanır. Sonrasında kendini öğle yemeği yerken bulur. Yemekte gelen tatlı Valakin’in kafasına çok benzemektedir ve az sonra kendini kafasından vuracak bir şef tarafından pişirilmiştir. Ağır bir geçmiş ve belirsiz bir geleceğin hem bir masala hem de absürdizmin daha modern biçimlerine dayanan imgelerini sunan bu oldukça komik ve dokunaklı Shakhnazarov filmi gerçek anlamda tarihsel bir mihenk taşı.

Aya İlk Ayak Basan
First On the Moon

Yönetmen / Alexsey Fedorchenko
Oyuncular / Aleksey Anisimov, Viktoriya Ilyinskaya, Viktor Kotov
Rusya / 2005, 76’, renkli , siyah-beyaz
Rusça; Türkçe altyazıyla

Aya ilk ayak basanın Neil Armstrong ve Buzz Aldrin olduğunu mu düşünüyordunuz? O zaman tekrar düşünün, çünkü Alexei Fedorchenko’nun sarsıcı ilk filminin ortaya çıkardığı üzere Sovyet kozmopilot Ivan Kharlamov 1938 yılında oraya gidip gelmiş, sonrasında bu deneysel ve çokça gizli uçağını Şili’ye götürmüş, buradan da Çin ve Moğolistan üzerinden, sonunda Rusya’ya varacak şekilde Pasifik’te zorlu bir yolculuğa çıkmıştı. Aya İlk Ayak Basan, özgür ütopya ruhunun – insanın mahareti ve hayal gününün sınırsız ihtimallerine dair anlayışın – dokunaklı bir ifadesi. Bu anlayış, acı gerçekliği ortaya çıkmadan önce çoğu insanın Sovyetlerin yaptığı deneylere bakışını oluşturuyordu.

Gösterim Programı

30 Ekim –13 Aralık 2015

30 Ekim Cuma

20:00 Aelita, Mars Kraliçesi
Aelita, Queen of Mars

31 Ekim Cumartesi

14:00 Amfibi İnsan
The Amphibian Man

7 Kasım Cumartesi

19:00 Zor Yollarla, Yıldızlara
To the Stars by Hard Ways

8 Kasım Pazar

16:00 Aelita, Mars Kraliçesi
Aelita, Queen of Mars

18:00 Amfibi İnsan
The Amphibian Man

11 Kasım Çarşamba