Bent Hamer’ın 2003 yılında çektiği Norveç yapımı Kitchen Stories, zıt kutuplar olarak gördüğümüz birbirinden farklı yapıları, insanları bir araya getirerek tabu olarak görülen ve “asla” yıkılmaz denilen duvarları yıkmayı başarıyor. Melankolik komedi ve dramı harmanlayan, ülkesinin soğuk yapısını filmlerinde işleyerek aynı zamanda insanın içinde sımsıcak bir yerlere değinen Hamer, filmin her anında zıtlıkları bir araya getiriyor.
Kitchen Stories, İkinci Dünya Savaşı’nın ardından birbirine zıt iki ülkeden biri olan Norveç’in İsveç’te yaşayan dul bekar erkekler üzerinde yapmak istediği deney ve akabinde yaşananları anlatıyor. Burada amaç bir tür araştırmaya katkıda bulunmak. Bilimin soğuk yapısı ve insan ilişkileri arasındaki zıtlıkları mizahi bir dille işleyen film, İsveç Ev Araştırma Enstitüsü’nün emek ve paradan tasarruf etmeyi sağlayacak çok işlevli mutfak tasarımları imal etmenin gerekliliğine inanması üzerine başlar. Burada bir Ikea göndermesi mevcuttur zira Ikea, İsveç menşeli bir markadır. Aynı zamanda bu durum kapitalizm göndermesini de içerir. Fight Club’ın da üzerinde durduğu bir konu olan tüketim çılgınlığı, filmin yapı taşlarından birini oluşturur. Kitchen Stories filminde bu noktalardan hareketle sistemin içerisindeki bireylerin tutumlarına odaklanılarak onların doğal ortamlarındaki tavırları gözlemlenir.
Gözlem ve Gözlemek:
İsveçli Folke Nilsson, Norveçli dul erkek İsak’ın mutfak alışkanlıklarını izlemek üzere evinde onu gözlemlemeye başlar. Geceleri ise ona tahsis edilen karavanda yaşar. Çünkü görev sadece mutfakta geçen süre üzerinedir. Folke, görev gereği gözlemlediği adamla konuşmamalı ve yemek yaparken ona yardım etmemelidir. Kurallara göre gözlemci ile denek arasında hiçbir diyalog olmamalıdır. Zamanla sürekli kendini gözetleyen birinin varlığından sıkılan Isak, sıkıntısını belli etmekten çekinmez. Aslında bu durum sinemada sık sık karşımıza çıkan görmek ve izlemekle alakalıdır. Bu durum izler ve izlek arasında tahammülsüz bir hal alabilir çünkü sinema, ekranında gerçekleşen mevcutta çekilmiş bitmiş olan bir eylemin çekilenlerin farkına varmadan izlenmesidir. Deney için yapılan gözlemde de iç içe geçmiş bir izlerlik vardır. İzlenen izlendiği anı bilmektedir. Fakat sessiz bir rutinin içinde aynı çatıyı paylaşan bu iki insanın arasında, zamanla hoş bir diyalog gelişmeye başlar.
Baştan sona gözlem üzerine süren Kitchen Stories, bilimsel bir deneyin ürünü olarak gözlemden faydalanırken aynı zamanda izleyicileri de bu gözlemin bir parçası yaparak onları verilen olayların gözlemcisi kılar. Aslında film kendi hikayesini seyir halindekilere de uygulatmış olur.
Tamamen insan yapısına odaklanan filmde, insanların içindeki yin ve yang yapısında olduğu gibi her şey kendi zıttını taşır ve zıtlıklar iç içedir. Bu yapı sarkastik bir düzenek de oluşturmaktadır. Çünkü bir şeyin zıttını da kendisinin var etmesi ironik bir yaklaşımdır denebilir. Filmin zamanı da manidar olarak savaş sonrası dönemi ele alır. Bu dönem savaş yaralarının kapanmaya çalışıldığı bir dönem olarak İsak ve Folke’nin arasında başlayan soğuk ilişkinin de nedenlerini açıklar. Buna bağlı olarak ülkeler arası soğukluk ikilinin ilişkisine ve ironik, ince göndermelerine de sebep olur. Filmde bahsi geçen zıtlıklardan en büyüğü ise “savaş ve barış” olur.
Her bir sahnesinde ayrı bir okuma sunan filmde, insan ilişkilerinin ve insanların mekanikleşmesinin zamana bağlı olarak değişebildiğini ve bunun da insanların sessiz de olsa diyalog kurmalarına, iletişimlerine bağlı olduğunu görürüz. Mekanikleşen ilişkilerin düzelmesinin ardından kalıcı olan ve insanın özünde yer alan manevi bağlılık ortaya çıkar. İnsan bir başka insanın varlığı ile özünü bulabilir. Bu da zıtlıkların birbirini var ettiğine bir başka örnektir.
Kitchen Stories, zekice işlenmiş nüanslarla örülü bir filmdir; İsveç’e bırakılması istenen arabanın İsveç sınırına bırakılması gibi.
Bent Hamer ile Söyleşi: “Umut Her Zaman Vardır”
Lise eğitimine başladığından beri Gazetecilik ve Radyo-Televizyon ve Sinema okumaktadır. Doktora eğitimini de bu alanda yapmaya devam etmeyi planlıyor. Çalışma hayatına gazetecilikle başlayıp sinemayı da beraberinde devam ettirmiştir. 8 yıl Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali’nde ve sinema filmlerinde reji asistanı olarak çalıştı. Çektiği kısa metraj filmler pek çok festivalin yarışma bölümünde yer alıp gösterimleri gerçekleştirildi. Bu festivallerden ödülleri de bulunmaktadır. Kendi blogunda yazdığı yazıların ardından kurulduğundan beri Cineritüel’de sinema üzerine yazmaya devam etmektedir. Uzmanlık alanı Türkiye Sineması olup, absürtlük ve komedi favori dallarıdır.
