Çağdaş Amerikan sinemasının önemli senaristlerinden biri olan; Postacı Kapıyı İki Kere Çalar (1981), Amerikalılar (1992), Başkanın Adamları (1997), Ronin (1998) ve Hannibal (2001) gibi filmlerle ismini duyduğumuz David Mamet’in 1987 yılında Columbia Üniversitesi Sinema Okulu’nda verdiği bir dizi dersten oluşturulmuş kitabı “Film Yönetmek Üzerine” Mamet’in film yönetmenliği derslerini okurlarıyla buluşturuyor. Henüz ikinci filmini yeni bitirmiş ve senarist koltuğundan yönetmen koltuğuna oturmuş Mamet; kitabın giriş yazısında mütevazi bir şekilde bu kitabın deneyimi az birinin film yönetmenliği üzerine yazmış olduğu bir kitap olarak okunmasını istediğini söyler.
Senaryo yazarlığından önce de tiyatro yönetmenliği yapmış çok yönlü bir sanatçı olan Mamet’in kitabı beş bölümden ve bir sonuç yazısından oluşur. Öykü Anlatma başlıklı kısa birinci bölüm, sinema öğrencileri için oldukça faydalı bir bölümdür. Türk sinemasının izlenimci, göstermeci; kadraj ve betimleme peşinde koşan birtakım estet meraklısı insanların elinde ne hale geldiğine hepimiz şahit olduk. Bu bölümde yönetmenler için birinci kuralı koyuyor Mamet ve yönetmenin “belli bir sahnenin neyi amaçladığını anlaması ve orada amaçlananı sahnelemesi” gerektiğini söyler. Bu görüşünü de Hemingway’in şu sözüyle açıklar: “Öyküyü yaz, tüm güzel satırları çıkar ve öykünün hala işe yarayıp yaramadığına karar ver.” Öykü anlatma meselesini çözemeyip neorealist akımın peşinden sürüklenen genç sinemacılar için oldukça faydalı olacağını düşündüğüm bu bölümün ardından Kamera Nerede Durmalı? başlıklı ikinci bölümde Mamet öğrencileriyle bir kameranın bir sahneyi anlatırken nerede durması gerektiğini tartışır. Uzun diyaloglardan oluşan bu bölüm, sinemada bir sahnenin belirli açılardan onlarca farklı varyasyonla çekilebileceğini ve her bir varyasyonun farklı anlamlar doğuracağını anlamamızı sağlıyor. Yönetmenin görevinin ise sahnenin amacına uygun olan doğru açıyı bulmak olduğunu söylüyor. Karşı-kültürel Mimari ve Dramatik Yapı başlıklı üçüncü bölümde Mamet, Amerikan film endüstrisinin üreticilerden ne istediğinden, seyirci faktöründen ve filmin dramatik yapısını inşa ederken dikkat edilmesi gereken kodlardan bahsediyor ve deneyimlerini paylaşıyor. Yönetmenin Görevleri ve “Domuz” – Bir Film başlıklı devam eden bölümlerde Mamet’in deneyimlerini okumaya devam ediyoruz.
Özellikle sinema öğrencilerinin, film yapmak isteyenlerin, film yaparken hangi aşamaları takip etmesi gerektiğini bilmeyenlerin okuması gereken bu kitap sinema yazarları ve teorisyenler için de oldukça verimli bir kitap.
Bu Kitabı Niçin Okumalıyız?
– Öykü anlatmanın bir filmin yapısını ne kadar etkilediğini anlamak ve Mamet’in öykü anlatma metodolojisine ve yaklaşımına tanık olmak için.
– Mamet’in öğrencileriyle diyaloglarını okuyabilmek ve bu özel derse şahit olabilmek için.
– Amerikan sinema endüstrisinden bir üreticinin endüstriye dair verdiği bilgiler için.
– Oyun yazarı, senarist ve yönetmen olarak çok yönlü bir sanatçı kimliğine sahip olan Mamet’in sahneleme, dramatik yapı kurma, çatışma yaratma gibi temel kavramlar hakkındaki fikirlerini öğrenmek için.
Film Yönetmek Üzerine
Yazar: David Mamet
Çeviri: Gülnur Güven
Basım Yılı: 2007 (1. Baskı)
Yayınevi: Hil Yayın
Sayfa sayısı: 100
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunu. Marmara Üniversitesi iletişim Fakültesi’nde Sinema yüksek lisansını tamamladı. Sinema Kafası’nda başladığı film eleştirilerine Cineritüel sitesinin yanı sıra Dipnot Dergisi’nde film eleştirileri ve makalelerini yayınlayarak devam ediyor.
